مفهوم گردشگري سياه
صنعت توريسم و گردشگري در حوزه‌هاي مختلفي مشغول فعاليت است، حوزه‌هايي كه شايد همه‌ي بخش‌هاي آن، چندان هم شناخته شده نباشند. «گردشگري سياه» حوزه‌اي است كه دست بر قضا، تنوع جالب توجهي هم دارد.يكي ازا نواع گردشگري كه در عصر امروز مقبوليت يافته گردشگري سياه يا تلخ مي باشد كه در عرصه صنعت توريسم به مرور جايگاه ويژه اي براي خود اختصاص داده است. گردشگري سياه مفاهيمي چون گردشگري جنگ، گردشگري مصيبتهاي غيرعادي گردشگري ترس را دربر مي گيرد. هويت اين نوع گردشگري در كشور ما به درستي معنا نشده است. گردشگري سياه يا تلخ به بازديدها و سفرهاي سازمان دهي شده اي گفته مي شود كه از مناطق مصيبت ديده و شهرهايي صورت مي گيرد كه در معرض بلاياي طبيعي مانند زلزله، سونامي، سيل و... قرار گرفته يا آثار جنگ، حملات تروريستي و... در آن ها واقع شده است.
برخلاف آنچه كه شايد همان نخستين باري كه اين واژه را مي‌شنويم در ذهن‌مان تداعي شود، گردشگري سياه آن‌قدرها هم تيره و تار و تلخ نيست. لغت «سياه» اين‌جا بيشتر به فصلي سياه در تاريخ اشاره دارد و شايد بررسي اين سياهي در تاريخ بشريت مجذوب‌كننده هم باشد و البته همين مسئله منبع تغذيه‌اي مناسب براي دنياي گردشگري است. آيا تا به حال به موزه‌هاي جنگ يا يادبود رفته‌ايد، به گورستان تاريخي و آرامگاهي باستاني سر زده‌ايد؟ ديوار برلين يا يادبود حادثه يازده سپتامبر و.. توجه‌تان را به خود جلب كرده است؟ در تمام اين حالات شما به نحوي بامفهوم گردشگري سياه در ارتباط بوده‌ايد. شايد نه آن‌گونه كه در نگاه اول تصورش را داشته‌ايد، اما به هر حال فكر شما جايي در ميانه‌ي مفهوم مرگ و زندگي‌هاي از دست رفته حضور داشته است.
گردشگري سياه چيست؟
براي درك بهتر اين موضوع نگاهي به درون‌مايه‌ي اصلي اين قسم از گردشگري خواهيم انداخت. براي گردشگري سياه معادل ديگري نيز در نظر گرفته شده است، «Thanatourism». اين عبارت از لغت «Thanatos» مشتق شده كه در زبان يونان باستان به معناي «مرگ» به كار مي‌رفته است و البته بيشتر به مرگي توأم با خشونت ارجاع داده مي‌شود. استفاده از اين عبارت در معناي واقعي خود، يك گردشگر را به گردشگري واقعي و طالب سفر در دنياي تيره و تار تبديل مي‌كند. اما در حالت كلي در گردشگري تاريك آنچه بيشتر حائز اهميت است، ارزش تاريخي اين مكان‌ها است، نه لزوما خشونت، مرگ يا درد و رنجي كه نصيب عده اي از انسانها شده است.
گردشگري سياه مدرن
نخستين مطالعات پيرامون گردشگري سياه مدرن و امروزي بر مكان‌هايي متمركز شده كه با مرگ توأم با درد و شكنجه در ياد و خاطره‌ها باقي مانده‌اند، جاهايي همچون ميادين نبرد، اردوگاه‌هاي اسراي جنگ، زندان و البته گورستان‌ها. البته اين حيطه تنها شاهكارهاي دست بشر را در بر نمي‌گيرد و البته لزوما شامل هر جايي كه با درد و رنج جمساني نشانه‌گذاري شده نيز نمي‌شود. گاهي حتي فاجعه‌ي اقتصادي نيز مورد توجه بازديدكنندگان قرار مي‌گيرد.
به‌عنوان مثال مي‌توان به تور گردشگري در ميان خرابه‌هاي افسانه‌اي شهر «ديترويت» آمريكا اشاره كرد كه نمادي از سقوط شهر و دور شدنش از آن درخشش و فريبندگي قديمي هستند. البته دراين‌ميان گروهي هم معتقدند كه اين بخش از گردشگري به‌نوعي اداي احترامي نيز به درگذشتگان است. به‌عنوان مثال «كشتي تايتانيك» و قربانيان آن را در نظر بگيريد. اين يادمان و اين توجه شايد در وهله‌ي اول با اندوه مرگ انسان‌هايي بيگناه در هم آميخته باشد، اما در ادامه با خاطرات آنها و دنيايي كه در آن مي‌زيستند و مدت‌ها است كه فراموش شده، رنگ و لعاب مي‌گيرد. اين‌گونه است كه آنها فراموش نمي‌شوند، شايد از اين دنيا رخت بربسته و راهي جهاني ديگر شده باشند، اما هنوز هم بخشي از حافظه‌ي تاريخي ساكنان اين كره را در اختيار خود گرفته‌اند.
مقاصد گردشگري سياه در ايران
طرفداران سفرهاي هيجان‌انگيز و غيرطبيعي و افراد با دل و جراتي كه مي‌توانند به استقبال ترسناكي گردشگري سياه بروند، جلوتر بيايند. براي اين افراد، مطلب بسيار جذابي تحت عنوان مقاصد گردشگري سياه در ايران آماده كرده‌ايم تا با سفر به اين مقاصد، حس ماجراجويي خود را با ترس و هيجان واقعي ارضا كنند.
جالب است بدانيد كه مقاصد گردشگري سياه در ايران بسيار زياد هستند. مقاصدي كه رمزگشايي از رازهاي آنها واقعا دل شير مي‌خواهد. پيشنهاد ما را براي مطالعه ادامه اين مطلب پذيرا باشيد تا در قالب كلمات، شما را با دلهره و هيجان مقاصد گردشگري سياه در ايران بيشتر آشنا كنيم.
شهر زلزله‌زده بم
شهر بم كه روزگاري بزرگترين بناي خشتي جهان با قدمت دو هزار سال را در دل خود جاي داده بود، تحت تاثير زلزله بسيار شديدي دچار ويراني گسترده شد. هرچند كه از زمان وقوع اين زلزله در سال 1385 تاكنون اقدامات بسيار زيادي براي بازسازي شهر و ارگ بم انجام شده اما هنوز هم مي‌توان اين شهر را به خاطر خرابي‌هاي فراواني كه از آن زلزله مهيب به جا مانده بود، جزو مقاصد گردشگري سياه در ايران دانست. چراكه يكي از اصلي‌ترين هدف‌هاي گردشگري سياه، ديدن خسارات و خرابي‌هاي حاصل از بلاياي طبيعي است.
باغ سنگي درويش خان
به اين باغ ناراحت ترين باغ ايران نيز گفته مي شود. درويش خان كسي بود كه در سال هاي 1339 شمسي از دست دادن زمين هاي خود را مي ديد كه چگونه روز به روز توسط دولت از او گرفته مي شد و همينطور نابودي باغ هايش براي وي بسيار سخت بود.
براي همين خواست تا اعتراض خودش را نشان دهد. او درخت هاي خشك شده ي خود را به 40 كيلومتري جنوب شهر سيرجان برد و سنگ هايي با اندازه هاي مختلف را از شاخه هاي درختان آويزان كرد. در همين حين اطرافيانش فكر مي كردند كه عقل خود را از دست داده و نمي تواند با ديگران ارتباط بر قرار كند و در حال رنج كشيدن به دليل از دست دادن زمين ها و باغ هايش است.در نهايت او در سن 90 سالگي در سال 1386 از دنيا رفت و او را در همان باغ سنگي به خاك سپردند. امروزه اين باغ تبديل به مكاني براي گردشگري شده و بسياري را براي بازديد به خود جذب مي كند.
زندان قصر در تهران
زندان قصر تهران جاييست كه قبل از انقلاب 57، حدود 10 هزار زنداني در آن بود. بعد از انقلاب هم اين زندان تا سال 1383 به فعاليت خود ادامه داد و پس از توقف فعاليتش، تصميم بر اين شد كه اين زندان تخريب شود. اما پس از چند وقت، اين تصميم عوض شد و اين بار مسئولين تصميم به تبديل زندان به موزه را گرفتند. حال درهاي اين زندان بر روي عموم بازديدكنندگان باز بوده و علاقه‌مندان به مقاصد گردشگري سياه در ايران، به گشت و گذار در بخش‌هاي مختلف آن مي‌پردازند.
كوير ريگ جن
در جنوب غربي و غرب دشت كوير،كوير ريگ جن قرار دارد و از طرف شمال به جنوب سمنان و جنوب شرق گرمسار،از طرف غرب به پارك ملي كوير و تنگ ظلمات و نيز از قسمت شرقي به سمت محور ارتباطي جندق-معلمان و نهايتا از جنوب به شمال انارك و چوپانان كشيده شده است. در ميان اين نواحي وسعت ريگ جن به 3800 كيلومتر مربع رسيده است.بنابه دلايلي از جمله وسعت زياد اين كوير مخوف و نداشتن چشمه يا چاه آب هيچ موقع مورد توجه و علاقه كاروان ها قرار نگرفته است و همين يك گزينه از آن يك مكان ترسناك ساخته است،زيرا ناشناخته هاي بسياري را دارا است.از جمله ويژگي هاي اين ناحيه باتلاق هاي نمكي،تلماسه هاي فراوان،شنزارهاي روان، پوشش گياهي بسيار اندك (تنها در مناطق ريگزار) و نبود حيات آنچناني در آن مي باشد.وجود باتلاق هاي نمكي سفر به ريگ را بسيار سخت كرده است چرا كه تاكنون شمار زيادي از جانداران را به كام مرگ كشانده و همين مورد باعث دست به دست شدن افسانه هاي بومي و محلي شده است.
غار خالو حسين كوهكن
در پاوه يكي از شهرهاي استان كرمانشاه مردي زندگي مي كند به نام حسين كوهكن كه او را خالو حسين و فرهاد دوم نيز مي نامند. ( به اين دليل نام فرهاد دوم را بر او نهاده اند كه كارش همانند فرهاد افسانه ها و داستان هاي كهن فارسي از نظامي گنجوي بر گفته شده است.)
او يك پاي خود را از دست داده ولي دليل نشده تا يك جا بنشيند و زندگي خود را رها كند. وي در 19 سال توانسته در دل كوه 7 اتاق ايجاد كند و حتي آرامگاهي نيز براي خود ساخته است. در طول جنگ ايران و عراق وي دو پسر خود را از دست داده و زندگي خود را جور ديگري ديد تا جايي كه باعث شد اين كار را شروع كند و دل كوه را بكند. او به همراه دخترش به ميگونه از توابع شهر بانه وره آمد و در روستايي اقامت گزيد.او بوسيله ي سنبله و بيل مكانيكي شروع به كندن كوه كرد تا محلي براي عبادت درست كند و اين كار باعث شد تا 7 اتاق در دل كوه به همراه آرامگاه خود درست كند. امروزه بسياري از ايرانيان و گردشگران خارجي براي ديدن خالو حسين و كوهش به اين مكان سفر مي كنند.
كوه‌هاي خلج
براي لمس فضاي شگفت‌انگيز يكي ديگر از مقاصد گردشگري سياه در ايران، بايد به روستايي به نام مغان در مشهد برويد و در آنجا به دنبال كوه‌هاي خلج باشيد. طبيعت منحصربه‌فرد اين مكان باعث شده كه بلافاصله پس از غروب آفتاب، صداهاي بسيار عجيبي مثل صداي گريه و شيون يا صداي سوت زدن از آن شنيده شود و محيط بسيار ترسناك گردد. البته كم نيست تعداد كساني هم كه اين صداها را به جن و روح و ساير موجودات نامرئي نسبت مي‌دهند. همين صداها باعث شده كه حتي اهالي روستا هم بيخيال خانه و كاشانه خود شوند و از آنجا بروند.
با توجه به گفته‌هاي بالا به نظر مي‌رسد كه اگر كسي با هدف تماشاي مقاصد گردشگري سياه در ايران، به مسافرت بپردازد، دست خالي به خانه باز نمي‌گردد. مسلما تنوع و گستردگي ايران آن‌چنان بالاست كه مكان‌هاي اشاره‌شده در اين مطلب، شايد فقط گوشه كوچكي از مقصدهايي هستند كه مي‌توانند هدف گردشگري سياه در ايران باشند. كافيست با دقت بيشتري در گوش تا گوش ايران به سفر بپردازيم تا در هر سفر خود با محيط‌هاي شگرف و باورنكردني جديدي آشنا شويم.
منبع : رزرو و اجاره آنلاين ويلا و اقامتگاه در شمال و سراسر ايران با چتراتا