شهرستان سياهكل يكي از شهرستان‌هاي خوش آب و هوا در استان گيلان است كه در 49 كيلومتري شرق شهر رشت و 15 كيلومتري شهر لاهيجان قرار دارد. سياهكل، شهرستان سرسبزي است، خفته در پاي قله سركش درفك، كه جنگلـي انبوه هچون نگين انگشتري، آن را دربرگرفته است.شهرستان سياهكل در خود دو شهر سياهكل و ديلمان و 247 روستا را در دو بخش مركزي و ديلمان و پنج دهستان توتكي و مالفجان و خرارود و ديلمان و پيركوه جاي داده است.بلندي شهر سياهكل از رويه¬ي دريا 72 متر است. بودن شهرستان سياهكل در جلگه و كوه¬پايه و كوه، آب و هواي آن را چند گونه نموده است. آب و هواي پاره¬ي جلگه¬اي و كوه¬پايه¬اي تا بلندي ميان 750 تا 900 متر مديترانه¬اي است و از 900 متر به بالا سرد جنگلي به گونه¬اي كه در بسياري از روزهاي گرم و شرجي تابستان در شهر سياهكل، روستاهاي ديلمان خشك و خنك هستند. شهرستان سياهكل از جنوب به شهرستان رودبار، از غرب به شهرستان رشت، از شمال به شهرستان لاهيجان و از شرق به شهرستان¬هاي لاهيجان و، لنگرود و املش و رودسر هم مرز است. قبل از سفر به سياهكل مي‌توانيد از رزرو و اجاره اقامتگاه در سياهكل اطمينان حاصل نماييد.
جنگل و چشمه آب معدني لاريخاني
جنگل لاريخاني همان جنگلي است كه در جاده سياهكل ديلمان مي‌بينيم. جنگل لاريخاني با درخت‌هاي سر به فلك كشيده‌اش براي طبيعت‌گردها دنيايي از زيبايي و نشاط است. با كمي پياده‌روي در جنگل، به يال كوه ميرسيد كه چشمه زلال لاريخاني از آن سرچشمه مي‌گيرد. آب زلال، سرد و گواراي چشمه جان مي‌دهد براي اينكه بعد از يك پياده‌روي حسابي، آبي به دست و رو بزني و قمقمه‌ات را پر از آب معدني كني. در انتهاي جنگل هم دشتي باصفا وجود دارد كه جان مي‌دهد براي كمپ زدن و استراحت. در دشت محلي‌ها از گوشت تازه برايتان كبابي شاهانه تدارك مي‌بينند و بساط فروش ميوه‌هاي تر و تازه باغ‌ها و جنگل‌هاي اطراف هم به راه است. خلاصه اينكه جنگل لاريخاني يكي از جاهاي ديدني سياهكل است كه لحظاتي شاد و لذت‌بخش براي مسافرانش خواهد ساخت.به دليل كوهستاني بودن و پوشش انبوه درختان تنومند، چشمه‌هاي فراواني در سياهكل روان‌اند. چشمه آب معدني لاريخاني يكي از زيباترين و معروف‌ترين جاهاي ديدني سياهكل است كه در انتهاي جنگل لاريخاني، در يال كوه منتهي به ديلمان قرار دارد. آب اين چشمه بسيار زلال، سرد و گواراست. بيشتر گردشگران اين منطقه هنگام بازگشت با دبه‌هاي آب اين چشمه به شهر خود بازمي‌گردند.
استخر و پارك پاشوران سياهكل
در داخل شهر (ورودي سياهكل از بازكيا گوراب ) استخرو پارك پاشوران قرار دارد، همانند استخرهاي لاهيجان و لنگرود بنا شده است ، اطراف آن با درختان چنار و اقاقيا و انواع گياهان تزئين شده. استخري كوچك و زيبا مي باشد كه با دو مجسمه دلفين در دو طرف و دو مجسمه لك لك كنار هم در وسط آن ترئين شده است . از ديگر امكانات اين استخر قايق پارويي براي گردشگران مي باشد. در اين استخر امكانات اوليه لازم براي استراحت و اتراق فراهم شده و داراي يك پارك بازي براي كودكان و همچنين ابزارهاي ورزشي آمادگي جسماني مي باشد كه اين محل امن را محلي مناسب براي استراحت مسافران تبديل كرده است. همچنين دور استخر نيز با انواع مجسمه هاي شيرسنگي ، بزكوهي ، كشاورزي با زنبيلي پر از اردك و … مزين است.
خانه عضدي
خانه عضدي سياهكل خانه‌اي تاريخي متعلق به دوران قاجار است كه از بهترين جاهاي ديدني سياهكل براي علاقه‌مندان به هنر و معماري اصيل گيلان است. خانه عضدي دو طبقه است و ۱۳ اتاق دارد. گچ‌بري‌هاي زيبا، طرح‌هاي نقاشي شده بر ديوارها، ارسي‌هاي رنگارنگ، سقف شيرواني سفالي، همه نشان از معماري زيبا گيلاني در دوران قاجار دارد كه در خانه عضدي سياهكل به خوبي خودنمايي مي‌كند. قرار است اين خانه تاريخي زيبا كه به عنوان يكي از آثار ملي ايران به ثبت رسيده است، به موزه تاريخ سياهكل و ديلمان تبديل شود.
آبشار بابا ولي
آبشار بابا ولي در روستايي با همين نام قرار دارد و در حدود پنج كيلومتري جاده ديلمان به آسيابر در ساحل رودخانه پاكرود واقع شده است. اين منطقه سرزمين قوم باستاني ديلم است و چشم‌اندازهاي طبيعي و تاريخي منحصربه‌فردي دارد. اين آبشار فصلي است كه بر اثر آب شدن و ذوب برف‌هاي ارتفاعات اطراف آن به جريان مي‌افتد. اين آبشار از آبشار لونك بزرگ‌تر است و ارتفاع آن به حدود ۲۰ متر مي‌رسد.
منطقه سرسبز ديلمان و اسپيلي
خيلي‌ها زيباترين جاهاي ديدني سياهكل را منطقه ديلمان و اسپيلي مي‌دانند. اين منطقه كوهستاني حتي در فصل تابستان هم بسيار خنك است و حتما بايد براي سفر به آن در فصول گرم سال هم، با خود لباس گرم به همراه برد.براي رسيدن به ديلمان بايد از لاريخاني و چاك‌دشت عبور كرد. ديلمان با چشمه‌سارهاي فراوان، كوه‌هاي زيبا و جنگلي انبوه، چنان نوازشگر و رويايي است كه نمي‌توان از آنها چشم برداشت.در ابتداي جاده ديلمان، دشت وسيعي با پوشش استپ كوهي، پوشيده از بوته‌‌هاي گون، به چشم مي‌خورد كه چون تابلوي نقاشي، رويايي به نظر مي‌رسد.
جاده آسفالته‌‌اي، ديلمان را از داخل جنگلي انبوه و كوه‌هاي سرسبز در تابستان و همچنين پربرف در زمستان به سياهكل وصل مي‌كند. روستاي اسپيلي، چهارراه ارتباطي سياهكل، ديلمان، رودبار و رودسر است. در اسپيلي ميدان كوچكي وجود دارد كه محل توقف مسافران و گردشگران است. دورتا دور ميدان پر است از مغازه‌هاي مختلف كه نياز مسافران را در سفر رفع مي‌كند.
حمام تاريخي ديلمان
حمام قديمي و تاريخي ديلمان يكي از جاهاي ديدني سياهكل است كه در ابتداي ديلمان، در مجاورت كوچه ميراث فرهنگي و قبل از ميدان اصلي شهر قرار دارد. اين بنا در فهرست آثار ملي ايران هم ثبت شده است. اين حمام تاريخي كه به نام حمام ميربلوك نيز شهرت دارد، در دوره قاجار توسط ميرزا علي اكبر ميربلوك از زير خروارها خاك، بيرون كشيده شده و مورد بازسازي و مرمت قرار گرفته است.
حمام ديلمان داراي سه گنبد اصلي و دو گنبدكوچك است. گنبدهاي اين حمام با شيشه هاي ضخيم نورگير به صورت مشبك و زيبا پوشانده شده‌اند. ديوارهاي اين حمام از آجر بوده و ملات به كار رفته در آن ساروج و نورگيرهاي بالاي گنبدها از جنس مرمر شفاف است. اين حمام يك صحن مركزي و چهار صحن ديگر در چهار طرف دارد.
در چهار گوشه حمام، چهار اتاق شامل: گرم‌خانه و سردخانه، محل تميز كردن پا، تنويرخانه و سربينه نيز ديده مي‌شود. در گذشته حمام ديلمان براي شست و شو و استحمام آزاد ساكنان ديلمان، كاروانيان و مسافران مورد استفاده قرار مي‌گرفت.
كاروانسراي تاريخي تي‌تي
تي تي كاراوانسرا از جاهاي ديدني سياهكل در ۲۵ كيلومتري شهر لاهيجان و ۷۵ كيلومتري شهر رشت و در سمت راست ساحل شيم‌رود و محل تلاقي آب شيم‌رود و باباكوه واقع شده و در سال ۱۳۷۵ به شماره ۱۷۸۴ در فهرست آثار ملي ايران ثبت شده است. براي رسيدن به كاروانسراي تي تي بايد پل چوبي معلقي را رد كرده و در مسير رودخانه به سمت آن حركت كرد.
معني «تي‌تي» در زباني گيلكي شكوفه است و اين احتمال مي‌رود كه انتخاب اين نام به دليل شكوفه‌هايي باشد كه در بهار بر درختان اطراف بنا خودنمايي مي‌كرده است. اما طبق سندي، انتخاب اين نام را به باني بنا، سلطان تي‌تي نيز نسبت مي‌دهند، زيرا نام تي‌تي در ميان زنان سادات كيايي بسيار ديده شده است.كاروان‌راي تي‌تي داراي حياط مركزي و ورودي هشتي است و مصالح اصلي آن سنگ رودخانه‌اي، آجر و ملاط گچ و ساروج است. در گذشته راه اصلي كاروان لاهيجان به ديلمان و طالقان از اين مسير مي‌گذشت، از اين رو كاروانسراي مهمي به شمار مي‌رفت. معماري كاروانسراي تي‌تي شباهت زيادي به كاروانسراهاي مناطق كوهستاني دارد با اين تفاوت كه كاروانسراهاي مناطق كوهستاني حياط مركزي ندارند. با گردش در اين كاروانسرا، گويي در تاريخ سفر مي‌كنيم و با كاروانيان و مسافران در اين حياط و اتاق‌ها راه پيموده‌ايم.
منطقه شكار ممنوع ديلمان و قله درفك
منطفه شكار ممنوع ديلمان و درفك در ۱۰ كيلومتري جنوب شهرستان سياهكل با مساحتي نزديك به ۴۵ هزار هكتار يكي از مهم‌ترين جاهاي ديدني سياهكل است. در اين منطقه كه داراي بخشي جنگلي، بخشي كوهستاني و بخشي مرتفعي است، براي حفاظت از محيط زيست، شكار ممنوع است. همين باعث رشد چشمگير جمعيت حيوانات منطقه شده است. گونه‌هاي مهم جانوري منطقه شامل مرال، شوكا، شغال، گراز، خرس قهوه‌اي، گربه جنگلي، سمور، رودك و پلنگ است. گونه‌هاي گياهي كه در منطقه شكار ممنوع ديلمان خواهيد ديد ممرز، افرا، پلت، گردو، انار، صنوبر، تمشك، شب خست، شمشاد و… است. از منطقه شكار ممنوع ديلمان نمايي باشكوه از قله بلند درفك را نيز مي‌توانيد ببينيد و از آن لذت ببريد.
قلعه گرماور
قلعه گرماور در نزديكي روستايي به همين نام يكي از جاهاي ديدني سياهكل با سابقه تاريخي مربوط به پيش از اسلام است. اين قلعه بر فراز تپه‌اي قرار گرفته است و براي نظارت و ديده‌باني بر دشت‌هاي منطقه استفاده مي‌شده است. اين روزها تنها برج ديده‌باني قلعه و پي آن در اطراف برج بر جاي مانده است. همين‌طور در سطح كوه، سفالينه‌هايي به رنگ‌هاي سرخ و نخودي، سفال‌هاي لعابدار آبي و سفال‌هاي هفت رنگ كه به دوران پيش از اسلام و دوران اسلامي باز مي‌گردد زياد است. براي يافتن پاسخ به بسياري از سوال‌ها درباره قلعه گرماور خصوصا زمان ساخت آن به كاوش‌هاي باستان‌شناسي بيشتري نياز است. اين قلعه در ۵۸ كيلومتري سياهكل محلي ديدني براي كساني است كه به مكان‌هاي تاريخي علاقه دارند.
آبشار لونك
آبشار لونك در منطقه جنگلي مسير سياهكل به ديلمان قرار دارد و فاصله آن تا شهر سياهكل حدود ۲۵ كيلومتر است. آبشار لونك تنها يكي از چندين آبشارهاي زيبا و جاهاي ديدني سياهكل محسوب مي‌شود. اين آبشار در فصل بهار و پاييز بسيار پرآب است. در اطراف اين آبشار مي‌توان جنگل‌هاي طبيعي و سرسبزي را درختان راش، ممرز، توسكا، خرمندي، انجيري تماشا كرد. اين آبشار دوقلو است و به‌دليل زيبايي و سرسبزي محيط اطرافش به يكي از مهم‌ترين جاذبه‌هاي اين منطقه تبديل شده است.
پناهگاه سنگي گيلاركش
براي رسيدن به سياهكل، چنانچه از رشت حركت كنيد بايد به طرف شرق رفت. پنجاه كيلومتر كه از مركز استان فاصله بگيريد به سياهكل مي رسيد. از سياهكل بعد از طي 37 كيلومتر به روستاي گيلاركش ميرسيد. اين منطقه كوهستاني داراي آب و هواي سرد سيري است. پناهگاه سنگي گيلاركش، در شمال روستاي گيلاركش واقع شده است كه از توابع دهستان پيركوهِ ديلمانه و در سمت پايين روستا، در ارتفاع 1780 متري، روي ديواره ي صخره اي قرار گرفته است. بنا به گفته ي اهالي محل در اين ديواره صخره اي، چندين سوراخ به ابعاد متفاوت وجود داشته كه بر اثر زلزله ي سال 69 بيشتر آنها بسته شده است. اين پناهگاه رو به سمت شرق و مشرف به رودخونه ي گيلاركش است. آب اين پناهگاه، از رودخونه گيلاركش تامين مي شده است. دهانه ي اصلي پناهگاه، يك و نيم متر عرض و حدود 2 متر ارتفاع دارد. درباره اين پناهگاه پژوهش هاي همه جانبه صورت نگرفته و در حال حاضر چوپانان منطقه از اين پناهگاه استفاده ميكنند.
بازارهاي هفتگي سياهكل
بازارهاي محلي گيلان يكي از پرطرفدارترين قسمت گردشگري در اين استان و از جاهاي ديدني سياهكل است. دوشنبه بازار و پنج شنبه بازار سياهكل، يكي از شلوغ‌ترين و پرجمعيت‌ترين بازارهاي هفتگي گيلان است. يكي از دلايل رونق اين بازار، سابقه سياهكل بوده كه در گذشته خان‌نشين بوده است.اين بازار در قديم، مكان مهمي براي ديد و بازديد مردم و حل اختلافات آنها محسوب مي‌شده، اما در حال حاضر رونق بازار آن بيشتر به خاطر عرضه متنوع محصولات محلي اين منطقه است.
منبع : مجله چتراتا