قزوين، پايتخت ايران در زمان حكومت صفوي به‌دليل داشتن موزه‌ها، كليساها، بازارهاي قديمي و بناها و آثار تاريخي متعدد و زيبا يكي از جاهاي ديدني ايران به‌حساب مي‌آيد. قزوين ازنظر تعداد آثار تاريخي، رتبه‌ي اول را در ايران دارد. ديدني هاي قزوين آنقدر زياد است كه در طول تاريخ لقب‌هاي زيادي ازجمله دروازه‌ي بهشت، باغ‌شهر و دارالسلطنه را با خود به‌همراه داشته است. قزوين از ايام قديم، به‌خاطر قرار گرفتن در مسير جاده‌ي ابريشم، نقش مهمي در مراوده‌هاي تجاري و لشكركشي‌هاي نظامي بين اقوام و كشورهاي مختلف داشته است. امروزه هم به‌عنوان استاني كه در مسير ارتباطي استان‌هاي شمالي و غربي كشور واقع شده، نقش مهمي در پيوند آنها با ساير نقاط كشور ايفا ميكند. قبل از سفر خود مي‌توانيد نسبت به رزرو و اجاره اقامتگاه در قزوين اقدام نماييد.
تعداد زيادي از آثار تاريخي قزوين، به دوراني برمي‌گردد كه اين شهر پايتخت حكومت صفويه بود؛ دوراني كه حدود ۵۰ سال به طول انجاميد. براساس سرشماري سال ۱۳۹۵ جمعيت شهر قزوين حدود ۵۲۰ هزار نفر است. زبان اصليِ مردم اين شهر، فارسي با لهجه‌ي قزويني است. زبان‌هاي تركي، تاتي و گيلكي هم گويشوران فراواني در اين شهر، و به‌ويژه در ساير شهرها و روستاهاي استان قزوين دارند. هرچند انتخاب و معرفي تعداد مشخصي از جاهاي ديدني قزوين كار دشواري است، اما در اين مقاله با تعدادي از آنها بيشتر آشنا مي‌شويد؛ به‌اميد آنكه در سفر به اين شهر تاريخي، از جاهاي بيشتري ديدن كنيد.
كاخ موزه چهل ستون
كاخ و موزه چهلستون مهمترين اثر تاريخي قزوين و يكي از نماد‌هاي اين شهر است. اين كاخ در زمان شاه تهماسب صفوي كه قزوين، پايتخت ايران بود، ساخته شد و از نمونه هم‌نام خود در شهر اصفهان چند دهه قديمي‌تر است. در حال حاضر، اين كاخ از آن رو كه قزوين از مراكز مهم خوشنويسي ايران بوده، به موزه خوشنويسي تبديل شده است.
پيش از اينكه كاخ چهلستون تبديل به موزه خوشنويسي شود از آن به عنوان موزه اشياي تاريخي استفاده مي‌كردند. در سال ۱۳۳۷ تصميم گرفته شد تا كاخ چهلستون تغيير كاربري دهد و به عنوان گنجينه اشياي تاريخي و باستاني مورد استفاده قرار گيرد. از جمله اشياي تاريخي موجود در آن مي‌توان به شي‌هاي مربوط به هزاره‌هاي سوم و اول پيش از ميلاد (بيشتر ظروف سفالي و مفرغي) و همچنين ظروف و وسايل مربوط به دوران اسلامي از ابتدا تا دوره قاجار اشاره كرد. مجموعه باغ صفوي بين خيابان پيغمبريه، خيابان هلال‌احمر و سبزه‌ميدان محصور شده و درِ ورودي اصلي آن هم در خيابان سپه است. بهترين مسير براي تماشاي اين مجموعه، اين است كه خود را به خيابان سپه برسانيد، از سردر عالي قاپو وارد شده، بناها و ديدني‌هاي آن را يكي‌يكي تماشا كرده و گردش خود را در كاخ چهلستون به پايان برسانيد. اگر آنقدر فرصت‌تان كم است كه نمي‌توانيد از همه‌ي جاهاي ديدني قزوين بازديد كنيد، اگر فقط چند ساعت را در اين شهر مي‌گذرانيد، يا به هر دليلي، فقط به يكي از جاهاي ديدني قزوين مي‌توانيد سر بزنيد، پيشنهاد مي‌كنم به‌سراغ اين مجموعه برويد.
خيابان سپه
گفتم اگر مي‌خواهيد فقط يكي از جاهاي ديدني قزوين را ببينيد، به دولت خانه صفوي برويد، اما مگر مي‌شود به قزوين و دولت خانه صفوي رفت و سري به اولين خيابان ايران نزد!اين مسير متفاوت شهري، در دوره‌ي صفوي و به‌دستور شاه طهماسب طراحي و ساخته شد. بعدها در دوره‌ي هر حكومتي، بخشي به اين مسير اضافه يا كم شد، تا اينكه به خيابان سپه امروزي رسيد.صدالبته كه حال‌وهواي خياباني كه در دوره‌ي پايتختي قزوين ساخته شد، با حال‌وهواي امروز آن متفاوت است، اما باز هم نمي‌توان از كنار آن به‌سادگي گذشت.خيابان سپه پس از انقلاب اسلامي به‌نام خيابان شهدا نام‌گذاري شد، اما ميان قزويني‌ها همچنان به‌نام خيابان سپه شناخته مي‌شود. اين خيابان از يك‌سو به سردر عالي‌قاپو مي‌رسد كه ورودي دولت خانه صفوي است و از سوي ديگر به چهارراه سپه ختم مي‌شود؛ جايي كه خيلي از قزويني‌ها هنوز هم با نام ميدان سپه مي‌شناسند، ميداني كه تا همين چند سال پيش، جلوه‌ي متفاوتي به اين منطقه مي‌داد.
مسجد جامع قزوين و بازارچه‌ي ميوه و تره‌بار، از جاهاي ديدني قزوين هستند كه هنگام قدم‌زدن در نخستين خيابان ايران مي‌توانيد سري هم به آنها بزنيد.
كليساي كانتور يا برج ناقوس
يكي از كوچك ترين كليسا هاي جهان در سال هاي جنگ جهاني دوم در كوچه پس كوچه هاي بافت قديم قزوين بنا شد. اين كليسا كه متعلق به فرقه ارتدوكس‌ها است و اين روز ها سازه اي تاريخي به حساب مي آيد.كليساي كانتور داراي نقشه چليپايي يا صليبي است. براي ورود به اين كليسا بعد از گذر از يك ورودي كوتاه با تعداد زيادي گلدان وارد هال خواهيد شد. كه اين فضا به اتاق كشيش و اتاق غسل تعميد كودك منتهي مي شود. برج ناقوس كليسا با ارتفاع حدود يازده متر روي سازه اين كليسا ساخته شده است.
موزه شهر
در اين موزه كه به معرفي تاريخ قزوين اختصاص پيدا كرده، آثاري از دوران پيش از تاريخ، دوران تاريخي و دوران اسلامي به نمايش درآمده است. بسياري از اين آثار از حفاري‌هاي دشت قزوين به دست آمده‌اند. از جمله آثار مهم اين موزه مي‌توان به اين موارد اشاره كرد: سكه‌هاي متعلق به اشكانيان تا قاجار، مهرهاي نفيس و تاريخي، ظروف سفالي، فلزي و سنگي، اشياي زينتي، نظامي و كاربردي. اكثر آثاري كه به نمايش گذاشته شده، از سفال يا مفرغ ساخته شده‌اند و شامل آثار مختلفي از زندگي مردم اعم از ظروف پركاربرد، ظروف تزئيني، خنجر، نيزه، پي سوز و غيره است. در موزه قزوين (موزه شهر) آثاري از تمام دوران را مي‌توان مشاهده كرد. از سفالينه‌هايي كه قديمي‌ترين آنها متعلق به هزاره‌هاي سوم و اول پيش از ميلاد هستند تا آثاري از اوايل اسلام و زمان حاضر را در بر مي‌گيرد. در قسمت ديگري از موزه قزوين درب‌هاي قديمي در معرض ديد عموم قرار گرفته‌اند. اين درب‌هاي چوبي يادگارهاي ارزشمندي از دوران گذشته به شمار مي‌آيند كه با بررسي آنها مي‌توان به هنر صنعت‌كاران آن زمان پي برد. از آثار ديگر اين مجموعه در موزه شهر مي‌توان به سكه‌هايي از دوران اشكانيان تا قاجار، مهرهاي نفيس، اشياي زينتي و نظامي اشاره كرد.
عمارت عالي قاپو و مدرسه اميد
تنها در ورودي باغ صفوي كه سالم مانده، يادگار دوران شاه طهماسب صفوي است. با كاشيكاري هاي خوش آب و رنگ، هشتي، و اتاقك هايي كه نقش برج مراقبت را بازي مي كرده است. كتيبه اي با خط ثلث هم در همان ورودي چشمتان را مي گيرد كه اثر يكي از خطاطان به نام قزويني بوده است. بياييد وارد باغ صفوي يا باغ سعادت شويم.
در همان حوالي عمارت عالي قاپوي صفوي و در كنار نخستين خيابان ايران نخستين مدرسه مدرن ايران هم قرار دارد كه يادگاري از دوران پهلوي است. مدرسه اميد حالا اما چند سالي است كه تبديل به كتابخانه ميراث فرهنگي شده و مركز اسناد اين سازمان نيز مي باشد تا رسالت علم آموزي و نگهداري از تاريخ را به طور همزمان بر دوش بكشد.راستش را بخواهيد باغ صفوي كاخ ها و بناهاي بسياري داشته است كه متاسفانه در اثر گذر زمان و بي توجهي تخريب شده و گاه كاملا از بين رفته اند. مثلا عمارت نادري، عمارتي كه در واقع در همان زمان شاه طهماسب ساخته شده و به عنوان كاخ محل اقامت پادشاه بوده است اما در طول حكومت صفويه دچار آسيب شده بود. سال ها بعد با به قدرت رسيدن نادرشاه افشار و سقوط صفويه، به هنگام ملاقات نادرشاه از قزوين دستور بازسازي و مرمت اين كاخ را صادر ميكند. كاخ كه در محوطه اي به نام قلعه بيگي جا خوش كرده بود به همين نام شهرت مي يابد. سال ها مي گذرد تا در دوران پهلوي اول و روزهايي كه سربازي اجباري مي شود، قلعه بيگي تبديل به محلي براي جذب سربازان و ژاندارمري مي شود. دوره پهلوي اول سال هاي آخر عمرعمارت نادري بود چرا كه چند سال بعد بنا به طور كامل تخريب مي شود. حالا تقريبا اثري از عمارت برجاي نمانده اما گويا در طي اكتشافات باستان شناسي نشانه هايي از سردر آن بدست آمده است.
بازار قزوين
بازار سنتي قزوين يكي از زيباترين بازارهاي سرپوشيده‌ي ايران و يكي از جاذبه هاي گردشگري قزوين است كه قدمتي هزارساله دارد. اين بازار در دوره‌ي صفوي و بعدها در دوره‌ي قاجار سروشكل تازه‌اي به خود گرفت و سراها و بناهاي ديگري به آن اضافه شدند كه امروزه جزو آثار تاريخي اين شهر محسوب مي‌شوند.سراي سعد السلطنه، سراي حاج‌رضا، سراي رضوي، سراي وزير و مسجدالنبي از معروف‌ترين فضاهاي موجود در اين بازار هستند. دركنار اينها، تيمچه‌ها و راسته‌هاي ديگري هم هستند كه قدم‌زدن در آنها، گاهي شما را به دوره‌ي صفوي مي‌برند، گاهي به دوره‌ي قاجار و گاهي نيز ميان هياهوي زندگي امروزي رها مي‌كنند! در راسته‌اي مبهوت زيبايي فرش‌هايي مي‌شويد كه از ديوار حجره‌ها آويزان شده‌اند، در راسته‌ي ديگر تنوع ظروف مسي را به تماشا مي‌نشينيد و در راسته‌ي ديگري مردم را مي‌بينيد كه مشغول خريد ميوه‌هاي رنگارنگ و سبزي‌هاي تازه هستند.بعضي از فضاهاي ديدني بازار قزوين طي چند سال گذشته مرمت و بازسازي شده‌اند، كه اين امر باعث شده تماشايي‌تر از قبل هم بشوند. سراي سعد السلطنه كه بزرگترين كاروانسراي سرپوشيده‌ي ايران محسوب مي‌شود، از همين فضاهاي بازسازي‌شده است. اين كاروانسرا كه پيش از انقلاب اسلامي در فهرست آثار ملي ثبت شده، مشتمل بر فضاها و بناها و حجره‌هاي ديدني فراواني است.شايد فقط بازديد همين سرا از مجموعه‌ي بازار قزوين، براي كساني كه به تاريخ و فرهنگ ايران علاقه‌مند هستند، يك نصفه روز زمان بخواهد! اگر اهل شكم‌گردي هم هستيد، بايد بدانيد كافه‌ها و رستوران‌هاي زيادي در گوشه‌وكنار اين كاروانسرا آماده‌ي پذيرايي از شما هستند.
بازار قزوين ورودي‌هاي زيادي دارد. اگر سبزه‌ميدان (ميدان مركزي شهر) را مبداء قرار دهيم، مي‌توانيد خيابان امام خميني را به سمت پايين پياده‌روي كنيد و از چندين ورودي كه در سمت چپ واقع شده‌اند وارد يكي از راسته‌هاي بازار شويد. اگر هم قصد داريد با خودروي شخصي به بازار برويد، بهتر است در خيابان كوروش (شهيد انصاري) سراغ پاركينگ‌هاي بازار را بگيريد.
كاروانسراي سعدالسلطنه
قزوين در بسياري از موارد شهري منحصربفرد و پيشروست. مثلا همين كاروانسراي سعدالسلطنه كه از زمان ناصرالدين شاه به يادگار مانده بزرگترين كاروانسراي درون شهري در تمام ايران است كه البته سرپوشيده بودنش آن را در تمام جهان يگانه كرده است. اينجا هم ردپاي سعدالسلطنه مرد باهوش و فاضل آن روزهاي قزوين به چشم مي خورد كه دستور ساخت بنا را صادر كرده است. چندين سرا، تيمچه، مسجد، حمام، چايخانه در كاروانسرا تعبيه مي شود و از همان ابتدا محل داد و ستد فراواني با كشورهاي دوست و همسايه بوده است. اين بناي تو در تو اما شش حياط داشته كه حالا برخي از آن ها بازسازي شده و به شكل كافه اداره مي شوند. داخل سراهاي متعدد علاوه بر زيبايي و معماري خيره كننده بنا، چشمتان به مغازه هاي صنايع دستي قزوين و كافه هايي جذاب مي افتد كه حالا حسابي به سعدالسلطنه مي آيند. چهارسوق اين بنا با گنبد و كاشي كاري هايش شهرت فراواني دارد كه حتما با ديدنش بيشتر جذب اين يادگار قجري خواهيد شد.آدرس آن هم قزوين، خيابان امام مي باشد.
حمام قجر
داستان حمام‌ها يا گرمابه‌هاي عمومي در ايران به دوره‌ي باستان مي‌رسد. قزوين هم حمام‌هاي معروفي دارد كه البته قدمت آنها عموما به دوره‌ي صفوي بازمي‌گردد. حمام قجر، حمام بلور و حمام صفا از معروف‌ترين حمام‌هاي باقي‌مانده در سطح شهر هستند.در اين ميان، حمام قجر را به موزه‌ي مردم‌شناسي تبديل كرده‌اند. اگر سري به اين حمام بزنيد، علاوه بر تماشاي معماري و گوشه‌وكنار آن، مي‌توانيد اطلاعات زيادي از اقوام و فرهنگ‌هاي مختلفي كه در طول تاريخ در قزوين زندگي و رشد كرده‌اند هم به دست بياوريد.
حمام يا موزه‌ي مردم‌شناسي قجر در يكي از خيابان‌هاي قديمي قزوين به نام خيابان عبيد زاكاني واقع شده و با بازار قزوين چند دقيقه پياده بيشتر فاصله ندارد. اگر هم با خودروي شخصي قزوين‌گردي مي‌كنيد، مي‌توانيد از پاركينگي استفاده كنيد كه در نزديكي موزه است.
پارك جنگلي باراجين
پارك جنگلي باراجين يا فدك، با مساحتي حدود ۱۵۰۰ هكتار، يكي از بزرگترين پارك‌هاي جنگلي كشور و جاهاي ديدني قزوين است. نخستين قسمت‌هاي اين پارك، از آخرين ساختمان‌هاي شهر قزوين حدود ۲ كيلومتر فاصله دارد.اين پارك جنگلي علاوه‌بر پوشش گياهي و درخت‌هاي سرسبز، منظره‌هاي تماشايي، كوه‌ها و تپه‌هايي براي كوه‌پيمايي و آب‌وهواي پاك، بخش‌ها و امكانات فراوان ديگري هم دارد؛ ازجمله: پيست‌هاي دوچرخه‌سواري و موتورسواري، پارك رباتيك، دهكده‌ي طبيعت، سينماي تابستانه، شهربازي، آب‌نماهاي تماشايي و امكانات اقامتي.اگر خواستيد كمي از تاريخي‌گردي در داخل شهر قزوين فاصله بگيريد و آب‌وهوايي عوض كنيد، پارك جنگلي باراجين محل فوق‌العاده‌اي است تا ساعت‌ها و چه‌بسا روزهايي پرهيجان و به‌يادماندني براي خود و خانواده رقم بزنيد. براي رسيدن به اين پارك جنگلي از داخل شهر قزوين، بايد به‌سمت شمال شهر حركت كنيد و بلوار نخبگان را تا انتها برويد. به‌جز اين، ازطريق آزادراه قزوين زنجان هم مي‌توانيد خود را به باراجين برسانيد.
تله اسكي كامان
ورزش‌هاي برفي در فصل زمستان، از جمله پرمخاطب‌ترين تفريحات زمستاني در روزهاي سرد سال هستند. بسياري از طرفداران ورزش‌هاي زمستاني و يا برف‌بازي، هر ساله به تله اسكي كامان در شهر قزوين سفر مي‌كنند تا روزهاي زمستانيشان را با يك تفريح پرهيجان پيوند بزنند. تله اسكي كامان به عنوان يكي از مراكز تفريحي قزوين، امكان انواع تفريحات زمستاني از جمله برف‌بازي و ورزش‌هايي مانند اسكي را فراهم كرده‌است. همچنين گردشگران مي‌توانند با سوار شدن تله‌كابين و تله‌سي‌يژهاي اين منطقه، زيبايي‌هاي اين ناحيه را از بالا تماشا كنند. تله اسكي كامان، به دليل طبيعت بكر و زيباي خود، علاوه‌بر فصل زمستان، در فصول بهار و تابستان نيز گردشگران را به سمت خودش مي‌خواند. اين مركز تفريحي، افزون بر زيبايي طبيعي، به دليل دسترسي راحت و آسان پرطرفدار است. براي رفتن به تله اسكي كامان ، بايد از قزوين به سمت باراجين حركت كنيد و سپس وارد مسير الموت غربي شويد و جاده بهرام آباد را انتخاب كنيد. با طي اين مسير، پس از حدود ۲۰ دقيقه به تله اسكي كامان مي‌رسيد.اگر وسيله نقليه نداريد، مي‌توانيد با تاكسي‌هاي موجود در انتهاي خيابان دانشگاه قزوين، پس از طي ۳۰ دقيقه، به آنجا برسيد. تله اسكي قزوين با طبيعت زيبا و امكانات گردشگري فراوان، بهترين گزينه از ميان مراكز تفريحي قزوين براي يك روز خاطره‌انگيز است.
تله كابين زرشك قزوين؛ پرواز بر فراز شهر
تله كابين زرشك قزوين ، در ۱۵ كيلومتري جاده قزوين به رازميان واقع شده‌است. اين مجموعه تفريحي كه در محدوده ضلع شمال غربي راهدارخانه زرشك قرار دارد در سال ۱۳۹۳ به بهره‌برداري رسيد و از آن زمان تا كنون، مقصد بسياري از گردشگران و مسافران اين منطقه است.
تله كابين زرشك قزوين در ارتفاعات ۲۷۵۰ متري شهر قزوين در رشته كوه‌هاي الموت قرار دارد كه پس از سوار شدن بر آن مي‌توانيد شهر را زير پايتان ببينيد. اين مجموعه اولين دستگاه مجهز به كابين و سي‌يژ در كسور محسوب مي‌شود كه به طور همزمان مي‌تواند گردشگران و ورزشكاران اسكي را جا به جا كند.
از امكانات اين مركز تفريحي_گردشي مي‌توان به رستوران در ايستگاه مبدا و كافي‌شاپ در ايستكاه مقصد اشاره كرد. پيست اسكي بين‌المللي اين مجموعه براي برگزاري مسابقات اسكي مارپيچ كوچك و بزرگ طراحي شده‌است. همچنين پيست تيوپ‌سواري ايمن براي داشتن لحظاتي شاد در اين مجموعه وجود دارد. تله كابين زرشك قزوين، مجموعه‌اي كامل و متفاوت از انواع تفريحات هيجان‌انگيز و جزو انتخاب‌هاي قطعي گردشگران زمستاني به اين منطقه است.
قلعه الموت
داستان حسن صباح و حشاشين داستان مرموز و مشهوري است كه شهرتش تا بازي و سينماها هاي آن سوي آب ها هم كشيده شده است. اما اگر مشتاقيد بيشتر سر از كار اين فرقه درآوريد بايد حتما سري به الموت بزنيد و يكي از جاهاي ديدني قزوين الموت را ببينيد و با چشم خود ببينيد كه آن ها قلعه شان را در نوك كوه و درست در لبه پرتگاه ساخته اند. از هر سو مشرف به دره هاي عميق و تنها يك راه ورود! قلعه اي با هزار و اندي سال قدمت كه بعدها توسط مغول ها به آتش كشيده شد و سال هم زنداني مخوف بود. قلعه آسيب فراواني ديده اما آنچه كه باقي مانده، بر بلنداي كوه هاي زيبا با نماي جذاب روستاي گازرخان و طبيعت استثنايي اطرافش حتما ارزش ديدن را دارد.آدرس آن هم قزوين روستاي گازرخان مي باشد.
درياچه اوان
زيبا! باور كنيد هيچ كلمه ديگري از عهده توصيف اين درياچه نقلي برنمي آيد. درياچه اي كه در ميان كوه هاي سربه فلك كشيده پنهان شده است. گويي زمين چشم باز كرده و آسمان را يكجا بلعيده است و درخت هاي اطراف آن مثل مژه هاي بلند بالا اوان را آراسته اند. درختان زيبا تمام مسير رسيدن به اوان را محاصره كرده اند و در انتها درياچه با ناز تمام دلبري مي كند، شفاف و زلال مثل يك گوي آبي رنگ. نماي جذاب درياچه آنقدر شهره است كه اغلب اوقات سال، سر اوان گرم ميهمانانش است. مي توانيد در درياچه اوان قزوين قايق سواري كنيد و اطراف آن كمپ بزنيد. مي توانيد از كوه ها بالا برويد و اوان را از بالا به نظاره بنشيند، انتخاب با شماست اينجا كه يكي از جاهاي تفريحي قزوين است فقط بايد لذت برد، حالا هركسي به شيوه خودش!آدرس آن هم قزوين، منطقه الموت، روستاي اوان مي باشد.
منبع : مجله چتراتا