نقشه راه گردشگري املش
شهرستان زيباي املش از شهرستان‌هاي شمالي ايران است كه در استان گيلان قرار دارد. اين شهرستان از شمال به شرستان هاي لنگرود، لاهيجان و آستانه اشرفيه، از شرق به شهرستان رودسر، از جنوب به شهرستان رودبار، از غرب به سياهكل و از شمال غرب به شهرستان رشت محدود مي‌شود. اين شهرستان داراي يك شهر، 2 بخش ، 5 دهستان و 370 آبادي است كه شهر املش مركز بخش مركز و مركز شهرستان بوده و بخش ديگراين شهرستان رانكوه نام دارد. قوميت مردم املش گيلك بوده و با لهجه بيه پيش (شرق گيلان) و گويش املشي تكلم مي‌كنند. براي رزرو و اجاره اقامتگاه در املش مي‌توانيد از طريق سايت چتراتا اقدام نماييد.
اين شهر از آن شهرهاي قديمي ايراني و گيلاني است كه سال‌هاي طولاني روي نقشه ايران جاي دارد و از زمان شاه‌عباس صفوي تا به حال روي خاك كشور نفس مي‌كشد. شايد دوست داشته باشيد كه بدانيد املش يعني چه؟ فلسفه نام‌گذاري اين شهر را نمي‌دانيم اما بايد بگوييم كه املش از تركيب دو واژه «ام» و «لش» درست شده است.
اَم يعني رود و لَش هم به معناي راكد و تنبل است. پس املش در كل به معناي رود راكد و ساكن است. ما كه دقيق نمي‌دانيم اما رودخانه شلمانرود در نزديكي شهرستان املش قرار دارد. اين رودخانه داراي آبي راكد است و شايد به همين خاطر بوده كه نام املش را براي اين شهر انتخاب كرده‌اند.
روستاي بلوردكان
روستاي بلوردكان، يكي از زيباترين جاذبه‌هاي طبيعي اطراف املش است. اين روستا از توابع دهستان لات ليل، بخش اتاقور شهرستان لنگرود در ۱۲ كيلومتري جنوب غربي شهر املش قرار دارد. رودخانه خروشان، چشم‌اندازهاي مسحوركننده و جنگل‌هاي سرسبز و متراكم اين منطقه به واقع، چشم‌نواز و زيبا هستند.
يك پل قديمي روي رودخانه روستاي املش قرار دارد كه در گذشته، مسيري پر رفت‌و‌آمد بوده و املش را به نقاطي چون كهلستان، لات ليل، گرسك، بلوردكان، هلودشت، ميان لنگه، اسماعيل‌آباد و در نهايت قزوين متصل مي‌كرده است.
تالاب زربيجار
تالاب زربيجار از ديدني‌هاي درجه يك املش است. زربيجار هم زيباست و هم كاربردي. از آب اين تالاب براي شاليكاري استفاده مي‌شود و علاوه بر آن از زيستگاه‌هاي طبيعي است كه با آغوشي باز از حيوانات مختلف و پرندگان مهاجر پذيرايي مي‌كند. اما آب تالاب از كجا تامين مي‌شود؟
رودخانه «هردوآب» و سرشاخه «پل‌رود» آب تالاب را پُر مي‌كنند. اين مكان بسيار زيباست و اگر تابستان و بهار راهي آن شويد، شانس ديدن نيلوفرهاي آبي را هم پيدا خواهيد كرد. اطراف تالاب هم درختان سبز و پوشش جنگلي ديده مي‌شود؛ يعني بي‌اغراق، با رفتن به زربيجار انگار در ميان صفحات يك كتاب نقاشي در حال گشت‌وگذار هستيد.
گفته مي‌شود كه تالاب در گذشته‌ها بسيار پرآب‌تر و وسيع‌تر از وضعيت كنوني‌اش بوده است اما متأسفانه، بي‌مبالاتي‌ها و نبود مديريت صحيح براي حفظ چنين گنجينه ارزشمندي باعث شده تا تالاب زربيجار تغييرات زيادي داشته باشد و كمي رو به افول بگذارد.
روستاي تابستان‌نشين
روستاي تابستان‌نشين در منطقه‌اي كوهپايه‌اي و در جنوب املش واقع شده است. اين روستا ۳۹۰ متر از سطح دريا ارتفاع دارد و با چشم‌اندازهاي بهشتي خود، گردشگران زيادي را به‌سمت خود مي‌كشاند. بيشتر اهالي خون‌گرم و مهمان‌نواز اين روستا به شغل چاي‌كاري و دام‌داري مشغول هستند.
مسير دسترسي به روستاي تابستان‌نشين با طبيعتي زيبا و كوهستاني، مسيري آسان است. يك جاده آسفالته از مركز شهر املش، شما را با طي كردن چهار تا هفت كيلومتر راه به اين روستا مي‌رساند. از جاذبه‌هاي طبيعي روستاي تابستان‌نشين، مي‌توان به آبشار فصلي خرم‌دره، رودخانه شلمانرود و چشمه‌اي با آب گوارا اشاره كرد. باغ‌هاي چاي، طبيعت بكر و دست‌نخورده و آرامشي كه بر فضاي اين روستا حكم‌فرما است، قطعا شما را شگفت‌زده خواهند كرد.
غار تلابن گورج
غار تلابن گورج در حدود دو كيلومتري شرق روستاي گورج قرار دارد. طول اين غار، ۲۲ متر، عرض آن سه تا ۶ متر و ارتفاع دهانه آن، سه متر است. بقايايي از استخوان انسان و حيوان و انواع فعاليت‌هاي مربوط به عصر آهن تا دوره اسلامي در داخل غار تلابن گورچ مشاهده شده است.
غار تلابن گورج در يك دامنه پرشيب قرار دارد و با ۲۰۰ متر پياده‌روي از آن مي‌توان به قلعه شاه‌نشين گورج در قله كوه رسيد. فاصله اين غار تا عمق دره، ۳۰۰ متر و عمق آن، ۱۵ متر است. در انتهاي غار، به يك بريدگي صخره‌اي مي‌رسيد كه به نظر مي‌آيد عمق غار را به دو طبقه تقسيم كرده است. غار تلابن گورج در حال حاضر به‌عنوان محلي براي نگهداري دام‌هاي اهالي روستا مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
ييلاق هلودشت
در حوالي ۳۰ كيلومتري املش، ييلاقي به‌نام هلودشت قرار دارد. هلودشت ييلاقي در ارتفاعات گيلان است؛ مكاني سبز، خوش‌آب‌وهوا در جنوب‌غربي املش. بازديد از اين ييلاق به كساني توصيه مي‌شوند كه دوست دارند، جنگل‌هاي بكر شمالي را از نزديك ببينند.
كوه‌هاي منطقه هلودشت هم مرتفع و مشرف به شهرهاي ديگر گيلان مانند لنگرود، رودسر و لاهيجان هستند. هلودشت جمعيت زيادي ندارد و از مناطق بكر شمال است كه اميدواريم با ساخت‌وسازهاي بيهوده و غيراصولي شلوغ نشود و آسيب نبيند.
عمارت صوفي‌ها
از طبيعت زيباي املش كه بگذريم، نقاط ديدني تاريخي و فرهنگي هم در آن پيدا مي‌شود. مثلا عمارت صوفي‌ها در اين شهر از زيبايي‌هاي فرهنگي و تاريخي است كه بايد آن را ببينيد. اين عمارت از يادگارهاي زمان قاجار است. شايد با خودتان بگوييد كه ديدن خانه‌اي قديمي چه اهميتي دارد و چطور به تاريخ و فرهنگ كمك مي‌كند.
واقعيت اين است كه عمارت‌هاي قديمي فقط بنايي نيستند كه با ديدن آن يادي از گذشته‌ها بكنيد بلكه نشانه‌اي از سبك زندگي در دوران‌هاي تاريخي گذشته‌اند و مي‌توانند دريچه‌اي به سوي مطالعه بيشتر تاريخ باشند.عمارت صوفي‌ها هم ارزش تاريخي و فرهنگي زيادي دارد؛ خانه‌اي زيبا با پنجره‌هاي آبي و گچ‌بري‌هاي جذاب كه از ساختار و سبك بنايي گيلاني در آن استفاده شده است. حياط پُر از دار و درخت آن هم ديدني و زيباست.
شهر گمشده تيمجان املش
شهر گمشده تيمجان املش، روستايي مدفون‌شده در دل شهر باستاني املش با قدمتي از دوران صفويه است. ديوارهاي سنگي، سفالينه‌هاي متعدد و گورستان لگموج همگي از جاذبه‌هاي تماشايي اين منطقه باستاني هستند كه به‌هيچ‌وجه نبايد بازديد از آن را از دست داد. اين شهر گمشده هم‌اكنون تبديل به يك موزه شده است و شما مي‌توانيد از آن ديدن كنيد.
پل شاه عباسي املش
پل شاه عباسي املش با قدمتي از دوران صفويه در روستاي بلوردكان روي دو رودخانه سياهرود و زيل‌بره قرار دارد. سياهرود از سمت غرب و زيل بره از سمت شمال غربي روستاي بلوردكان، جاري هستند و در نهايت در زير پل به يكديگر مي‌پيوندند. اين پل در گذشته بر سر يكي از مسيرهاي شاه عباسي از املش به قزوين قرار داشته است و به همين دليل، نام آن را شاه عباسي گذاشته‌اند.
در فاصله حدود ۱۴۰ متري پل شاه عباسي املش، ويرانه‌هايي از يك كاروانسراي قديمي ديده مي‌شود كه ابعاد هر ضلع آن، حدود ۴۰ متر است. وجود اين كاروان‌سرا، نشان از اهميت بالاي اين پل در دوران گذشته دارد. گفته مي‌شود اين پل به دستور شاه عباس در اين منطقه ساخته شد. اين پل داراي يك دهانه بزرگ و دو دهانه كوچك بوده است؛ اما در حال حاضر تنها يك دهانه كوچك از آن باقي مانده است. لازم به ذكر است كه طول پل شاه عباسي در گذشته، ۵۰ متر و عرض آن پنج متر بوده است.
از مصالح به‌كار رفته در پل شاه عباسي مي‌توان به قلوه سنگ در پايه‌ها، آجر و ملات ساروج اشاره كرد. معماري زيبا و برجسته اين پل، منحصر به اين منطقه از ايران است.
آبشار سياه‌تاش
در بخش رانكوه شهرستان املش، در ميان كوه‌هاي زيبا و بلند اين منطقه، آبشاري مرتفع وجود دارد كه نامش سياه‌تاش اشت. اين آبشار ۵۰ متر ارتفاع دارد و اگر در بهار يا تابستان به آن سر بزنيد، خنكي هواي اطرافش و سبزي حوالي‌اش باعث مي‌شود روح و روانتان حسابي تازه شود. فاصله رانكوه از املش حدود ۲۰ كيلومتر است و اگر مي‌خواهيد به آبشار سياه‌تاش آن سري بزنيد بايد از قبل بدانيد كه براي اينكه چشمتان به جمال سياه‌تاش روشن شود، نياز به پياده‌روي در مسيري جنگلي داريد.
اگر اهل سفرهاي ماجراجويانه و طبيعت‌گردي باشيد حتما از قدم‌زدن و پياده‌روي در ميان درختان جنگلي لذت خواهيد برد و پاداش طي‌كردن دو كيلومتر مسير جنگلي در نهايت، ديدن آبشاري زيبا و مرتفع برايتان خواهد بود.
منطقه ييلاقي خصيل‌دشت
اگر به قدم زدن روي ابرها علاقه‌مند هستيد، به منطقه ييلاقي خصيل‌دشت، منطقه‌اي بكر در ارتفاعات املش بياييد. اين ييلاق با مناظر بي‌بديل و خارق‌العاده در ارتفاع ۱,۸۳۴ متري از سطح دريا، مقصد گردشگران بسياري در طول سال است. اقامت در روزهاي گرم تابستان در ييلاق سرسبز خصيل‌دشت، تجربه‌اي فراموش‌نشدني براي شما رقم خواهد زد. دهكده خصيل‌دشت در فصل زمستان از برف پوشيده مي‌شود.
مسير دسترسي به اين منطقه ييلاقي خاكي است و امكانات رفاهي محدودي از جمله يك قهوه‌خانه و يك غذاخوري در آن وجود دارند. براي رسيدن به ييلاق خصيل‌دشت، بايد با يك راهنماي محلي همراه شويد، زيرا هيچ تابلوي راهنما يا علائمي براي رسيدن به آن در مسير ديده نمي‌شود.
قلعه شاه‌نشين
در بخش رانكوه املش، قلعه‌اي تاريخي به نام قلعه شاه‌نشين ديده مي‌شود. به اين قلعه تاريخي قلعه اسماعيليان هم گفته مي‌شود. علت اين نام‌گذاري به زمان ساخت قلعه در دوره اسماعيليان بازمي‌گردد. يعني شاه‌نشين از بخش‌هاي تاريخي املش است كه در زمان بعد از اسلام ساخته شده و اگر قصد ديدن آن را داريد بايد از ميان جنگل و مسيري سبز و ديدني عبور كنيد.
خانه گوهر تاج خانم
يكي از جاذبه هاي ديدني املش است اين بنا در قسمت جلگه اي ، در استانه ي بافت قديمي شهر املش و در ابتداي كوچه ي رهبري قرار دارد اين ساختمان در مركز محوطه اي وسيع ، در دو طبقه و با پنجره هاي چوبي و با مساحت ۵۴۰ متر مربع بنا شده است . دسترسي به ان از دو قسمت شمالي و جنوبي امكان پذير است . در قسمت شمالي محوطه ، ساختمان ديگري مشتمل بر حمام ، توالت ، مطبخ ، انباري ، و آتش دان و جود دارد و سقف آن سفال پوش است . اين بنا در سال ۱۳۱۰ خورشيدي توسط استاد حاج احمد بنا و استاد حسين تهراني ساخته شده است.
روستاي كجيد
املش تا نيمه اول قرن ۱۴، دهكده گمنامي بود. آثار باستاني و تاريخي در املش، يكي از جاذبه‌هاي گردشگري اين منطقه به شمار مي‌آيد. روستاي كجيده در نزديكي يكي از شاخه‌هاي رود خوناي چاكرود با بافتي تاريخي، يكي از دهكده‌هاي آباد اطراف املش است.
خانه‌هاي سنتي روستا دو طبقه هستند و در ساخت آن‌ها از مصالحي چون سنگ، گل و چوب استفاده شده است. طبقه اول براي اسكان حيوانات است و در طبقه بالا، دو يا سه اتاق وجود دارد كه افراد خانواده در آنجا زندگي مي‌كنند. سقف خانه‌ها در قديم از جنس چوب بود، اما امروز از حلب براي پوشاندن سقف استفاده مي‌كنند.
سه نوع معماري جذاب در روستاي كجيده وجود دارد؛ نوع اول، خانه‌هايي با معماري سنتي هستند كه بخش غالب معماري روستا را شامل مي‌شوند، نوع دوم، شباهت بسياري به نوع اول دارند، ولي سقف آن‌ها متفاوت است و نوع سوم، معماري كاملا متفاوتي با نوع اول و دوم دارد. كوچه‌هاي تنگ و باريك روستا، جلوه‌اي منحصربه‌فرد به روستا اعطا كرده‌اند. خانه‌هاي روستايي اين منطقع درمجموع روي محوطه‌اي تاريخي بنا شده‌اند.
منبع : مجله چتراتا