تخت جمشيد، نماد تمدن ايران
پارسَه يا تخت جمشيد نام يكي از شهرهاي باستاني ايران است . در روزگار باستان به نظر ثابت نشده آرتور اپهام پوپ پارسه محل برگزاري جشن نوروز بوده‌است نه پايتخت. پايتخت سياسي هخامنشيان شوش و هگمتانه بوده‌است.
در باره كاربري تخت جمشيد نظريات فراواني است. جواد برومند سعيد آنجا را يك نيايشگاه خورشيد مي‌داند در حاليكه رضا مرادي غياث آبادي تخت جمشيد را انجمن قانونگذاري و مشورتي كشورهاي باستاني قلمرو ايران بشمار مي‌آورد كه در روايت كورتيوس نيز به آن اشاره شده‌است.
اسكندر مقدوني سردار يوناني به ايران حمله كرد و اين مكان را به آتش كشيد. امّا ويرانه‌هاي اين مكان هنوز هم در نزديكي شيراز مركز استان فارس برپا است. اين مكان هم‌اكنون از مكان‌هاي باستاني ايران است.
تخت جمشيد نام امروزي «پارسَه» است. «پارسه» از زبان پارسي باستان است و يونانيان آن را پِرسپوليس (به يوناني يعني «پارسه شهر») خوانده‌اند.
مردم محلي اين مكان را جايگاه تاجگذاري پادشاه باستاني جمشيد پيشدادي مي‌دانسته‌اند.
علت نام‌گذاري تخت جمشيد به «پارسه»، قوم پارس بوده‌اند كه هخامنشيان رهبري آنان را بر عهده داشتند.
آنان به اقامتگاه خود پارس مي‌گفتند، جايي كه يونانيان آن را پرسيس (persis) مي‌ناميدند و امروزه آن را فارس خطاب مي‌كنيم. در سنگ‌نوشته‌اي كه از خشايارشا بر جرز درگاه ورودي دروازه ملل باقي مانده و همين‌طور طبق برخي لوحه‌هاي عيلامي، نام اصلي تخت جمشيد باعنوان «شهر پارسه» ياد شده است. گفته مي‌شود در زمان ساسانيان هم اين بنا را صد ستون و در دوره اسلامي آن را «چهل ستون»، «چهل منار» و «تخت حضرت سليمان» مي‌ناميده‌اند؛ اما بعدها به‌دليل آن كه مردم اطلاعي از سازنده اين مجموعه نداشتند، آن را به جمشيد، پادشاه باستاني نسبت داده و نام «تخت جمشيد» را بر آن نهادند.
تاريخچه تخت جمشيد
زمان آغاز ساخت بناهاي تخت جمشيد به سال ۵۱۸ پيش از ميلاد يعني در حدود بيش از ۲۵۰۰ سال پيش باز مي‌گردد. داريوش اول كه سومين پادشاه هخامنشيان بود، دستور به ساخت كاخي عظيم در كوه‌هاي اطراف مرودشت داد؛ اما مراحل ساخت عمارت‌ها و مجسمه‌هاي تخت جمشيد زمان زيادي به طول انجاميد و در دوره پادشاهان بعدي نيز ادامه داشت.
هركدام از كاخ‌هاي موجود در محوطه تخت جمشيد در زمان يكي از پادشاهان هخامنشي ساخته شده است. شكوه و زيبايي بناهاي تخت جمشيد امروزه نيز باعث شگفتي طراحان و مهندسان مي‌شود؛ تا جايي كه ساخت چنين مجموعه‌اي عظيم را در زمان حال حاضر و با وجود امكانات گسترده ساده نمي دانند. با توجه به كتيبه‌هاي باقي مانده از هخامنشيان در مكان‌هاي مختلف، هدف داريوش از ساخت اين بنا را مي‌توان به جا گذاشتن نمادي از ايران باستان مترقي دانست.
براي برپا كردن كاخ‌ها و عمارت‌ها، تا چندين سال كارگران مشغول به كندن كوه‌ها و هموار سازي سطوح كوهپايه‌اي بودند. اصلي‌ترين ماده در ساخت بناي كاخ‌ها سنگ بود كه از انواع آن‌ها با مقاومت‌هاي مختلف استفاده مي‌شد. تراشيدن سنگ‌ها و صيقلي كردن آن‌ها در قطعات بزرگ و حمل آن‌ها به ارتفاع از جالب توجه‌ترين بخش‌هاي ساخت كاخ‌ها است كه توجه مهندسان، معماران و طراحان امروزي را جلب مي‌كند.
ساخت و تكميل كاخ‌هاي تخت جمشيد تا اواخر حكومت هخامنشيان همچنان ادامه داشته است؛ اما بخش‌هاي زيادي از اين بناها در زمان داريوش اول، خشايارشاه و اردشير اول ساخته و تزئين شدند. كاخ‌هاي مجلل تخت جمشيد تا ساليان دراز محل سكونت پادشاهان هخامنشي بود و تا امروز نيز از برجسته‌ترين و ماندگارترين اسناد تاريخي ايران باستان به شمار مي‌روند.
انتخاب كوه‌هاي اطراف مرودشت نيز توسط داريوش اول، با توجه به موقعيت مكاني كوه نسبت به طلوع و غروب خورشيد، جلگه‌هاي سرسبز در محيط اطراف آن و قرار گرفتن اين منطقه در مسير راه شاهي، بسيار هوشمندانه بوده است.
چگونگي سازه
وسعت كامل كاخ‌هاي تخت جمشيد ۱۲۵ هزار متر مربع است كه بر روي سكوئي كه ارتفاع آن بين ۸ تا ۱۸ متر بالاتر از سطح جلگه مردوشت است، بنا شده‌اندو از بخش‌هاي مهم زير تشكيل يافته است:
كاخ‌هاي رسمي و تشريفاتي تخت جمشيد (كاخ دروازه ملل)
سراي نشيمن و كاخ‌هاي كوچك اختصاصي
خزانه شاهي
دژ و باروي حفاظتي
بخش‌هاي مختلف مجموعه تخت جمشيد
كاخ آپادانا
اريك اشميت، حفار تخت جمشيد، معتقد بود كه كاخ آپادانا عاليترين، با شكوه‌ترين و وسيع‌ترين سازه‌ي تخت جمشيد بوده است. اين كاخ به دستور دايوش بزرگ ساخته شده تا اصالت تمدن باستاني ايران زمين را به نمايش بگذارد. اين كاخ منتخبي بود براي برگزاري جشن‌هاي خاصي كه سران كشورهاي وابسته به ايران در آن شركت مي‌كردند. سقف بلند و... .
براي مشاهده ادامه مطلب تخت جمشيد، نماد تمدن ايران كليك كنيد.